1. Intermittent fasting: een verloren medicijn?

Vasten wint de laatste jaren steeds meer aan populariteit. Maar wist je ook dat het al veel langer gedaan wordt? Onze vroege voorouders leefden regelmatig een paar dagen zonder eten. Een recenter voorbeeld is de Ramadan, een periode waarin moslims van zonsopkomst tot zonsondergang niet eten. En ook in de Bijbel wordt het als een belangrijk ritueel gezien. Tegenwoordig maken steeds meer mensen gebruik van een soortgelijke techniek. Dit staat bekend als intermittent fasting.

Wat is intermittent fasting?

Hoe werkt dit nu precies? Bij intermittent fasting kiest men ervoor om bijvoorbeeld het ontbijt over te slaan en na acht uur 's avonds niet meer te eten. Je maaltijden zijn dus samengepakt in een korte periode gedurende de dag. Elke keer als wij iets eten, gaat onze bloedsuikerspiegel omhoog. Om dit te stabiliseren maakt ons lichaam het hormoon insuline aan. Insuline zorgt ervoor dat het eten ook daadwerkelijk kan worden opgenomen in de cellen van ons lichaam. Zolang er insuline in ons bloed aanwezig is, kan het lichaam geen vet verbranden. Wanneer iemand vervolgens voor een langere periode niet eet, daalt het insulinegehalte in ons lichaam en wordt het lichaam gedwongen om op de eigen energiereserves te gaan werken.

Helaas kan ons lichaam niet direct het overtollige vet op ons lichaam gaan verbranden, het moet namelijk eerst de suikers (ook bekend als koolhydraten) verbruiken die opgeslagen zitten in de spieren en de lever. De lever kan zo’n 100 gram aan suikers opslaan en de spieren tot wel 500 gram! Pas wanneer dit verbruikt is, kan het lichaam overgaan op het verbranden van vet.

Het lichaam kan zowel uit suikers als uit vetten energie halen. De hersenen daarentegen kunnen alleen op koolhydraten functioneren. Gelukkig heeft ons lichaam hiervoor een oplossing gevonden. Wanneer de suikervoorraad namelijk is uitgeput, wordt er uit ons vet een eigen soort brandstof geproduceerd voor de hersenen: ketonen. Naast het feit dat ketonen als brandstof dienen voor onze hersenen, zorgen ze ook nog voor andere effecten in ons lichaam. Dit wordt in het volgende artikel besproken.

Waarom werkt intermittent fasting?

Miljoenen jaren geleden kon de mens na het wakker worden niet zomaar aan de ontbijttafel gaan zitten voor een lekkere bak cornflakes. Er moest immers eerst naar eten gezocht worden. De veronderstelling dat zo snel mogelijk ontbijten super belangrijk is, lijkt vooral een reclame te zijn voor ontbijtgranen, die in de jaren '70 en '80 van de vorige eeuw enorm populair werden. Onze voorouders moesten het vaak dagen en soms wel weken met weinig tot geen eten doen. Om die reden heeft de mens zich evolutionair gezien op zo'n manier ontwikkeld, dat hij in staat is om goed te functioneren wanneer hij weinig tot geen eten tot zijn beschikking heeft. Dit geldt vooral wanneer hij net wakker is geworden.

Het lichaam heeft meer dan genoeg energie opgeslagen voor gebruik, maar door een periode niet te eten geef je het daadwerkelijk de kans om hier aanspraak op te maken. Het eten van drie maaltijden en nog wat tussendoortjes is echter zo’n gewoonte geworden dat de gemiddelde Nederlander bijna verslaafd is geraakt aan continu te eten, terwijl ons DNA dit helemaal niet gewend is.

Deze mismatch heeft ervoor gezorgd dat er in ons lichaam complete chaos is ontstaan, met allerlei chronische ziektes tot gevolg. Om een stukje gezondheid terug te winnen, is het dus belangrijk om regelmatig periodes zonder eten te overbruggen. In een later artikel wordt uitgebreid besproken hoe jij op een veilige manier vasten kan gaan toepassen.